Turski jezik - osnovne odlike

First topic message reminder :




Turski jezik spada u grupu uralo-altajskih jezika. Postoje neke jezičke sličnosti sa finskim, mađarskim, estonskim, korejskim, mongolskim, japanskim i uzbekistanskim jezikom.

ABECEDA
U turskom jeziku postoji 29 slova, 21 suglasnik i 8 samoglasnika.

A B C Ç D E F G Ğ H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z

Svako slovo predstavlja jedan glas pa u turskom jeziku važi isto pravilo kao u srpskom:
Piši kako govoriš, čitaj kako je napisano.
Razlika postoji samo u nekoliko slova i kada to naučite možete bez problema da čitate turski.


TURSKI - SRPSKI

C - Đ
J - Ž
Y - J


U turskom jeziku ne postoji glas C.
Tursko slovo C nekada zvuči kao naše Ð a nekada kao umekšano DŽ.
Tursko slovo J je naše Ž a tursko Y je naše J.

jeton - žeton
Maya - Maja
Tanya - Tanja
Ako se zovete Maja,Tanja, napisaćete - Maya, Tanya, inače će Turci vaše ime pročitati Maža,Tanža.


TURSKI-SRPSKI

Ş - Š
Ç - Ć

Ova dva slova su ista kao u srpskom, jedina razlika je položaj crtice.
U turskom se piše sa donje strane slova.
U turskom ne postoji slovo - glas Č.

Evo nekih turskih reči koje postoje u srpskom jeziku, umesto slova ç je slovo č.
çorba çoban çizme çeşme çay çorap çekiç çarşaf


Turska slova koja ne postoje u srpskom jeziku

Ğ
meko G, ovo slovo se praktično ne čuje ali menja izgovor reči u kojima se nalazi.
Primeri:
u reči değil ovo slovo se čuje kao slabo y.
Ako se ğ nalazi iza slova a onda slovo a dobija na dužini.
dağ (planina), izgovara se kao daa.
oğul (sin), izgovara se kao ooul.

I
Ovo slovo je i bez tačke.
Izgovara se kao neodređen član a u engleskom (a boy, a book).
kapı - vrata
Ne čita se kapi jer na kraju nije slovo i već je slovo ı.
( i veliko i malo slovo se pišu bez tačke, slovo i ima tačku i kad je veliko slovo)

I ı İ i

U srpskom jeziku je svejedno da li ćemo slovo i pisati sa tačkom ili bez nje ali u turskom je to veoma važno jer su u pitanju dva različita slova-glasa.

Ö Ü
Izgovaraju se slično kao u nemačkom jeziku.


Pravila vezana za suglasnike

P Ç K T : kada se nalaze ispred samoglasnika prelaze u druga slova
p --> b ç --> c k --> ğ t --> d

mektup - pismo
Benim mektubum - Moje pismo
çocuk - dete
Ben çocuğum - Ja sam dete
Ovo pravilo ne važi za kratke reči (jednosložne reči)
saç - kosa
Benim saçım - Moja kosa

F P Ş Ç K H S T : posle ovih slova d --> t c --> ç


Gramatička struktura

Gramatička struktura je potpuno drugačija od indo-evropskih jezika.Turska gramatika postaje jednostavna kada se naviknete na njen stil.Sve je precizno određeno, postoje jasna pravila koja treba naučiti. Osnovne specifičnosti po kojima se turski razlikuje od evropskih jezika su:
red reči u rečenici, sufiksi, harmonija samoglasnika, nema roda.

Red reči u rečenici

Tipična turska rečenica ima sledeći redosled:
subjekat - objekat - glagol

Arkadaşım araba aldı.
Moj prijatelj kola kupio je.


Sufiksi (nastavci)

Turski jezik spada u aglutinativne jezike.To znači da se na koren reči dodaju različiti sufiksi
čime se dobijaju reči različitog značenja. Lične zamenice, prisvojne zamenice, predlozi, vremena... sve se gradi dodavanjem sufiksa na koren reči.
Neki pojmovi koji se u većini jezika iskazuju sa nekoliko reči, pa i celom rečenicom, u turskom jeziku se iskažu jednom rečju na čiji koren je "zalepljeno" nekoliko sufiksa.
Primer:
Ti si u mom srcu.
Kalbimdesin.

Kalb – im - de - sin
srce - moje - u - ti si
kalp-srce (ispred samoglasnika p prelazi u b)


Harmonija samoglasnika - vokalna harmonija
Samoglasnici su podeljeni u grupe.

1. Velika harmonija, samoglasnici su podeljeni u dve grupe. (eng: major vowel harmony)

A I O U E İ Ö Ü

2. Mala harmonija, samoglasnici su podeljeni u četiri grupe: (eng: minor vowel harmony)

A I E İ O U Ö Ü

Koji samoglasnik će biti u prvom sufiksu zavisi od poslednjeg samoglasnika u reči na koju se dodaje sufiks.

araba - kola
arabada - u kolima
da - sufiks za lokaciju

ev - kuća
evde - u kući
de - sufiks za lokaciju

evim - moja kuća
im - prisvojni sufiks
evimde - u mojoj kući
ev - im - de
kuća moja u

Samoglasnik iz prvog sufiksa nije uvek isti kao poslednji samoglasnik u reči na koju se dodaje sufiks, ali mora da bude iz iste grupe.

arabada - ovde imamo isti samoglasnik
evimde - ovde imamo različite samoglasnike, e i (u istoj su grupi).

U vokalnoj harmoniji postoje jasna pravila upotrebe samoglasnika u sufiksima, nema nagađanja. U svakoj lekciji ću napisati ta pravila.


Jednina i množina
Nastavci za množinu su lar i ler.
aıou eiöü - poslednji samoglasnik u reči na koju dodajemo sufiks
lar ler

Kada se u množini navodi broj onda se ne dadaju nastavci lar ler.
yaprak - list
yapraklar- lišće
üç yaprak - tri lista

Napomena:
Naveden primer za sufikse: Ti si u mom srcu - Kalbimdesin.
Reč kalp - srce spada u jednu od nekoliko reči koje predstavljaju izuzetak kada je dodavanje sufiksa u pitanju.
Po vokalnoj harmoniji, trebalo bi da bude kalbımdasın, ali, nije tako.
Zašto...ne znam tačno, nisam filolog, ali, raduje me činjenica da je ovakvih primera malo.
Još jedna reč koja je izuzetak saat - sat, po vokalnoj harmoniji množina bi trebala da bude saatlar ali nije tako, množina je saatler.
Posetilac bloga Senzen je ovo objasnio u komentarima ispod posta 15.02.2013.


Nema roda
U turskom jeziku nema roda u ličnim zamenicama.
on, ona, ono = o
On dolazi.
Ona dolazi. O geliyor.
Ono dolazi.


preuzeto sa bloga locikus [You must be registered and logged in to see this link.]

Šeçer (şeker)
Šira (şira)
Šifra (şifre)
Šema (şema)
Šimşir (şimşir)
Tava (tava)
Tavan (tavan)
Taze (taze)
Taban (taban)
Tabla (tahta)
Tabak (tabaka)
Tamburin (tambur)
Temelj (temel)
Ten (ten)
Tepsija (tepsi)
Testera (testere)
Top (top)
Torba (torba)
Turpiya (törpü)
Turşija (turşu)
Ular (yular)
Urma (hurma)
Vişnya (vişne)
Zanat (sanat)

Su - Voda
1.suyum -moja voda
2.suyun -tvoja voda
3.suyu -njegova/njezina voda
1.suyumuz -nasa voda
2.suyunuz -vasa voda
3.suları -njihova voda

Benim suyum
Senin suyun
Onun suyu
Bizim Suyumuz
Sizin suyunuz
Onlarin sulari

Şimdi - Sad
Saat - Sat
Buğün - Danas
Gün - Dan
Dün - Jučer
Yarin - Sutra
Hafta - Sedmica
Ay - Mjesec
Dakika - Minuta
Yil, sene - Godina
Erken - Rano
Geç - Kasno
Sik sik - Često

Da bi rekli "prošle sedmice" ili "sljedeći mjesec" riječi GEÇEN što znači "prošli" i GELECEK "sljedeći" su jako važne.

Geçen gün - Drugi dan
Geçen hafta - Prošle sedmice
Gelecek hafta - Sljedeće sedmice....

NARATIV GLAGOLA IMEK
1. imişim [bio sam, ja sam]
2. imişsin [bio si, ti si]
3. imiş [bio je, bila je, on je]
1a. imişiz [bili smo, mi smo]
2a. imişsiniz [bili ste, vi ste]
3a. imişler [bili su, oni su]
memur imişim {bio sam službenik, službenik sam}
On sene önce memur imişin.
{Pre deset godina bio sam službenik.}
Hasta imişsin. {Bio si bolestan, bolestan si}
Memur imişim {Bio sam službenik}
Memurmuşum
Ögrenci-y-mişsin. {Bio si učenik.}
Može da se dodaje na imenice u padežu:
Nermin evde imiş. (evdeymiş)
{Ona je kod kuće.}
U zavisnosti od priloških odredbi prevodi se kao: "Bio je.." ili "On je..".
Bir varmiş bir yokmuş {Bilo jednom...}(Once upon a time...)
Evde kimse yokmuş. {Nikog nije bilo (nema) kod kuće.}
Sinif boşmuş. [Učionica je prazna.]
Para var miymiş? {Da li je bilo para?}

Turski i Srpski
Ako se ispred imenice koja označava vreme ili deo vremena nađe neki broj, onda postpozicije sonra i evvel ne zahtevaju ablativ.

Babam iki gün evvel geldi. {Moj otac je došao pre dva dana.}
Beş saat evvel.. {Pre pet sati..}
3. beri, bu yana [otkad, ili od]
Ne zaman beri Türkçe öğreniyorsun?
{Od kada učiš turski?}
Geçen seneden beri çalışıyor. {Uči od prošle godine.}
Geçen seneden bu yana hiçbir şey yazmıyor.
{Od prošle godine do sada ništa ne piše.}
4. itibaren [od.. počev od] (ova postpozicija spada u arhaizme)
Yarından itibaren çalışıyoruz.
{Učimo počev od sutra.}
5. dolayı, ötürü [zbog, radi]
Yağmurdan dolayı (ötürü) gelmedi.
{Nije došao zbog kiše.}
Senden ötürü geç kaldım. {Zakasnila sam zbog tebe.}
6. başka [osim, izuzev]
Senden başka kim geldi? {Ko je još došao osim tebe?}
Benden başka evde kimse yok. {Osim mene nema nikog kod kuće.}

istek -zelja
istek kipi:a,e ili ya, ye( zeljeni nacin )
isteyiniz var mi? imate li neku zelju (zelite li nesto
Gelebiliyorum-mogu da dodjem
Gelebilecegim-moci cu doci
biz gelelim mi? da li da dodjemo
biz gelmeyelim mi? da li da ne dodjemo
Rahatiniza bakin! - Raskomotite se!
Sigara içiyor musunuz-pušite li?
Kendinizi evinizde gibi hissedin! - Osjećajte se kao kod kuće!
Ne içmek istersiniz? - Šta želite piti?

Türkiye - Turska
Gitmek - Odlaziti, otići
Gidebilir miyim? - Mogu li ići?
Nerede - Gdje
Türkiye'ye nasıl gidebilirim. - Kako mogu otići u Tursku?
Türkiye vizesini nereden alabilirim. - Gdje mogu dobiti vizu za Tursku?
Türkiye konsolosluğu nerede? - Gdje se nalazi konzulat Turske?

Okul = škola
Razred = sinif
Ögretmen = učitelj
Ögrenci = učenik
Ögrenmek = učiti ...
harf-slovo
sayi-broj
hece-slog
kelime-riječ
cümle-rečenica
konuşma-razgovor
dil-jezik
dil bilgisi-gramatika
isim-imenica
fiil-glagol
zamir-zamjenica
sifat-pridjev

Anlam - Značenje
Anlamak - Razumijeti
Beni anliyormusun !
Evet anliyorum
Hayir seni anlamiyorum
Beni anladin mi?
Evet seni anladim
Hayir seni anlamadim
Beni anlayabildin mi?
Evet seni anlayabildim
Hayir seni anlayamadim
Beni anliyormusun?
Evet seni anlayabiliyorum.
Hayir seni anlayamiyorum.

Razumiješ li me?
Da, razumijem.
Ne, ne razumijem te.
Jesi li me razumio?
Da, razumio sam te.
Ne, nisam te razumio.
Jesi li me uspio razumjeti?
Da, uspio sam te razumjeti.
Ne, nisam te uspio razumjeti.
Razumiješ li me?
Da, uspijevam te (mogu te) razumjeti.
Ne, ne uspijevam (ne mogu te) razumjeti.

Bakkal - Prodavnica
Yakında bakkal var mı?
Ima li u blizini prodavnica?
Diş macunu var mı?
Imate li kaladont?
Var mı? Ima li
Sigara var mı?
Yogurt - Jogurt
Süt -Mlijeko
Süt tozu - Mlijeko u prahu
Kahve - Kahva
Çay - Čaj
Bardak - Čaša
Bardak alabilir miyim?
Da li mogu dobiti čašu?
Evet, bardak alabilirsiniz.
Da, možete dobiti čašu.